POSZUKIWANIE NOWYCH ROZWIĄZAŃ URBANISTYCZNO-ARCHITEKTONICZNYCH WE WSPÓŁCZESNYCH ZAŁOŻENIACH FUNERALNYCH. ROZBUDOWA CMENTARZA KOMUNALNEGO W SOPOCIE".
PROJEKT DYPLOMOWY MAGISTERSKI 2017-2018
PROMOTOR: dr Agnieszka Gębczyńska-Janowicz
Osiągnięcie:
1. Wyróżnienie Dyplom Roku 2018 - Nagroda Prezydenta Miasta Sopotu
2. Wyróżnienie Dyplom Roku 2018 - SARP Oddział Wybrzeże
Współczesne nekropolie przenikają się z miejską zabudową. Ograniczona przestrzeń uniemożliwia kolejne pochówki. Świadomi śmiertelności potrzebujemy jednak przestrzeni przeznaczonej dla zmarłych. Cmentarze są znaczące pod kątem kulturowym i religijnym. Zwyczaje pochówku ujawniają relacje społeczne, hierarchię wartości oraz wierzenia. W Polsce wciąż dominuje pochówek ziemny tradycyjny, zajmujący znacznie więcej miejsca niż jego alternatywy, tj. kolumbaria, groby ziemne urnowe lub pola pamięci. Kremacja bliskich nadal budzi skrajne postawy. Nawet prawo polskie nie uznaje pól pamięci, co czyni je nielegalnymi. Podejście do przyzwyczajeń i kultury funeralnej jednak powoli się odmienia. Istotą projektu było rozwiązanie problemu i odpowiedź na nowe potrzeby ludzi. W Sopocie znaczną część mieszkańców stanowią osoby starsze – po 65 roku życia, a liczba zgonów jest znacznie wyższa niż pomorska średnia. Stąd decyzja o lokalizacji projektu przy ul. Malczewskiego w sąsiedztwie istniejących nekropolii: Cmentarza Komunalnego, żydowskiego i katolickiego.
Nadrzędnym w koncepcji było skupienie się na emocjach użytkowników. Budynek miał być prosty i intuicyjny dla odwiedzających oraz usprawniać komunikację na trudnym topograficznie terenie.
Przestrzeń miała nawiązywać do istniejącej kompozycji urbanistycznej. Punkt wyjścia stanowiło odniesienie do kościoła pw. NSPJ i placu przed nim, ponieważ stanowią one centrum założenia oraz łączą się bezpośrednio z wejściem na teren projektowanego cmentarza. Znaczącym elementem koncepcji było wykreowanie przestrzeni sprzyjających różnym potrzebom osób w żałobie - jak interakcja i rozmowa lub wyciszenie i kontemplacja. Program funkcjonalny budynku zakłada: krematorium, kaplice, pomieszczenia obsługujące i techniczne oraz przestrzeń biurową. Aby zachować parkowy charakter oraz w pełni wykorzystać ukształtowanie terenu, znaczna część budynku została zlokalizowana pod powierzchnią ziemi, tak aby stworzyć wtapiający się w krajobraz obiekt.
Strefowanie 12-hektarowego terenu udało się osiągnąć dzięki starannie dobranej zieleni - gatunki symboliczne dla tematyki oraz zgodne z siedliskiem roślinnym. Jednocześnie, projekt szanuje istniejące walory krajobrazowe i ograniczenia wynikające z granic Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego. Koncepcja zakłada jedynie pochówki urnowe w kolumbariach, pola urnowe oraz pola pamięci.
Materiałem przewodnim jest beton, tworzący minimalistyczne bryły, nie zakłócające odbioru przyrody. Akcentem dopełniającym są kortenowe elementy małej architektury, łączące otoczenie z wnętrzem budynku.
Mówiąc o wykończeniu należy wspomnieć o świetle wpływającym na odbiór miejsca. Ma ono podkreślać charakter monumentalności, wzniosłości oraz duchowości w kontekście śmierci. Doświetlenia, oprócz względów estetycznych mają dodać lekkości, nie tworząc zupełnie zamkniętych form. Rola światła została przeanalizowana w rozwiązaniu głównej kaplicy. Wnętrze zostało dopasowane do ruchu światła dziennego w ciągu roku. Aby nadać mistyczny charakter, ściana za mównicą oświetlona jest wąskim świetlikiem wypełnionym pryzmatami o różnych kątach nachylenia, tworzące kolorowe wzory, przywołujące na myśl witraże.
Projekt jako całość dotyka trudnego i delikatnego zagadnienia, podaje nowe rozwiązania, które mogą budzić kontrowersje oraz skrajne emocje. Jednak, alternatywne cmentarze zaprojektowane z odpowiednią wrażliwością, mogą stanowić część krajobrazu, mające wpływ na ogólny nastrój miejsca.